6 mitów i półprawd o kawie: Słyszeliście o nich także?

Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Dla wielu osób poranna filiżanka kawy to nieodzowny rytuał i klucz do udanego rozpoczęcia dnia. Mimo to wokół kawy krąży wiele mitów i półprawd, które mogą prowadzić do błędnych wniosków na temat jej wpływu na zdrowie. W tym artykule przyjrzymy się sześciu najczęstszym mitom o kawie i zaoferujemy dokładne informacje poparte naukowymi badaniami.

1) Kawa odwadnia organizm

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych mitów o kawie jest to, że jej spożycie prowadzi do odwodnienia organizmu. To przekonanie powstało z powodu, że kofeina, zawarta w kawie, działa jako łagodny diuretyk – zwiększa produkcję moczu, co teoretycznie oznacza, że może zwiększać ryzyko odwodnienia. Czy to jednak prawda?

Badania wykazały, że kofeina ma wprawdzie łagodne działanie diuretyczne, ale ten efekt jest minimalny, zwłaszcza u osób, które regularnie piją kawę. Organizm stopniowo przyzwyczaja się do kofeiny i ten diuretyczny efekt maleje. Ponadto kawa składa się niemalże w 98% z wody, co oznacza, że przy jej piciu dostarczamy płyny do organizmu. Spożycie płynów z kawy może przyczynić się do całkowitego dziennego zapotrzebowania na wodę, zwłaszcza jeśli pijemy kawę regularnie i w umiarkowanych ilościach. Według badań także kawa nie działa na organizm bardziej odwadniająco niż inne napoje. Badania, które porównywały nawodnienie po spożyciu kawy z nawodnieniem po piciu wody, wykazały, że między nimi nie ma znaczącej różnicy. Kawa więc może być spokojnie częścią dziennego spożycia płynów.¹

Chociaż kawa nie działa wyraźnie odwodniająco, dobrze jest łączyć jej picie z odpowiednim spożyciem czystej wody. Jeśli pijesz kawę rano, nie zapomnij także wypić szklankę wody, aby uzupełnić płyny po nocnym śnie. Jeśli pijesz kawę w ciągu dnia, pij wodę regularnie, aby twój organizm był odpowiednio nawodniony.

2) Kawa zwiększa ryzyko chorób serca

Inna częsta obawa związana z piciem kawy to jej rzekomo negatywny wpływ na serce i układ sercowo-naczyniowy. Wiele osób obawia się, że regularne spożycie kawy zwiększa ryzyko wysokiego ciśnienia, chorób serca czy zawału. To przekonanie powstało częściowo z faktu, że kofeina może krótkoterminowo zwiększyć ciśnienie krwi. Jaka jest jednak rzeczywistość?

Krótkoterminowy wzrost ciśnienia krwi po spożyciu kawy jest rzeczywisty, ale ten efekt jest zazwyczaj łagodny i przejściowy, zwłaszcza u osób, które regularnie piją kawę. U tych osób organizm stopniowo przyzwyczaja się do kofeiny i jej wpływ na ciśnienie krwi staje się minimalny. Długoterminowe badania na ten temat nawet wskazują, że umiarkowane do średnie spożycie kawy (3-4 filiżanki dziennie) nie jest związane ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Wręcz przeciwnie, niektóre badania sugerują, że regularne picie kawy może mieć ochronny efekt na serce. Kawa jest bogata w antyoksydanty i inne bioaktywne substancje, które mogą wspierać zdrowie naczyń i serca. Według niektórych badań picie kawy może nawet obniżać ryzyko pewnych chorób. Oczywiście kluczem jest umiarkowanie – nadmierne spożycie kawy, zwłaszcza o wysokiej zawartości cukru i tłuszczu (np. kawa z kremem, słodzone latte), mogłoby mieć negatywne skutki dla zdrowia.^2,3

Jeśli masz wysokie ciśnienie krwi lub inne problemy sercowo-naczyniowe, skonsultuj spożycie kawy z lekarzem. Dla większości zdrowych dorosłych ludzi umiarkowane spożycie kawy (3-4 filiżanki dziennie) jest bezpieczne i może nawet być korzystne dzięki zawartym antyoksydantom. Pij kawę bez dodatku cukru i śmietanki, lub wybierz zdrowsze alternatywy, takie jak mleko roślinne.

3) Kawa powoduje bezsenność

Wiele osób obawia się pić kawę późnymi godzinami, ponieważ wierzą, że kofeina w niej zawarta prowadzi do bezsenności lub zakłóca jakość snu. Ten mit, choć lepiej byłoby nazwać półprawdą, ma swoje korzenie w dobrze znanym stymulującym działaniu kofeiny na centralny układ nerwowy. Czy jednak kawa jest rzeczywiście takim zakłócającym czynnikiem snu?

Kofeina jest stymulantem, który wpływa na układ nerwowy i blokuje receptory adenozynu – substancji, która sygnalizuje organizmowi, że czas na odpoczynek. W ten sposób powoduje uczucie czujności i energii. Jednakże efekty kofeiny są indywidualne i zależą od wielu czynników, w tym od twojej wrażliwości na kofeinę, spożywanej ilości, częstotliwości picia i pory, w której pijesz kawę.⁴

U większości ludzi efekt kofeiny jest zauważalny kilka godzin po spożyciu, zazwyczaj około 4–6 godzin, ale u bardziej wrażliwych osób może trwać dłużej. To oznacza, że jeśli wypijesz kawę późnym popołudniem lub wieczorem, rzeczywiście może to wpłynąć na twój sen. Z drugiej strony, jeśli kawę pijesz głównie rano i przed południem, prawdopodobieństwo zakłócenia snu znacznie się zmniejsza. W tym przypadku zależy to od tego, jak twój organizm przetwarza kofeinę.

Jeśli jesteś wrażliwy na kofeinę lub masz problemy ze snem, ogranicz spożycie kawy w późnych godzinach. Idealnie jest wypić ostatnią filiżankę około południa do godziny 14, aby organizm miał wystarczająco dużo czasu na przetworzenie kofeiny. Dla tych, którzy lubią kawę wieczorem, może być rozwiązaniem kawa bezkofeinowa, która oferuje pełny smak bez ryzyka zakłócenia snu.

4) Wysokiej jakości kawa jest kwaśna

Istnieje przekonanie, że tylko kwaśna kawa jest oznaką wysokiej jakości i dobrego przetworzenia. Prawda jest jednak taka, że kwasowość nie jest jedynym wskaźnikiem jakości kawy. Przeciwnie, kwasowość może być często mylona z goryczą lub cierpkością, co jest wynikiem niewłaściwego przygotowania lub przetworzenia ziaren kawy.

Kwasowość w kawie może być pożądana, ale zależy to od sposobu przetwarzania ziaren i osobistych preferencji. Wysoką jakość kawy poznaje się nie tylko po kwasowości, ale także po złożoności smaków, równowadze, słodkości i teksturze. Kawa ma naturalnie kwaśny charakter dzięki obecności kwasów organicznych, takich jak kwas chlorogenowy czy kwas jabłkowy. Jednak bardzo kwaśny smak może być oznaką niedostatecznego prażenia lub niewłaściwego przygotowania.

Kawy z różnych obszarów świata mają swoje specyficzne profile smakowe. Na przykład ziarna kawy z wschodniej Afryki (np. Etiopia lub Kenia) mają zazwyczaj owocową i kwiatową kwasowość, podczas gdy kawy z Ameryki Południowej (np. Brazylia) są słodsze, delikatniejsze i mniej kwaśne. To, co uważasz za „wysokiej jakości kawę”, jest więc bardzo subiektywne i zależy od indywidualnych preferencji i smaku.

Wysokiej jakości kawa to taka, która ma czysty, złożony i zrównoważony smak. Kwasowość może być częścią jej profilu, ale nie musi być skrajna ani nieprzyjemna. Odpowiednie prażenie i przygotowanie pozwalają wyeksponować naturalne smaki ziaren kawy, niezależnie od tego, czy kawa jest bardziej kwaśna, gorzka czy słodka.

5) Cukier i mleko do kawy nie pasują

Miłośnicy czystej kawy często mówią, że kawa powinna być spożywana tylko w swojej „czystej” postaci, czyli bez cukru, mleka czy innych dodatków. Dodawanie tych składników podobno psuje smak kawy i obniża jej jakość. Ten mit wywołuje wrażenie, że jedynym właściwym sposobem picia kawy jest czarna bez cukru. Ale czy to rzeczywiście prawda?

Dodawanie cukru lub mleka do kawy jest kwestią osobistej preferencji. Cukier i mleko mogą złagodzić gorycz i wyeksponować słodycz oraz inne nuty smakowe, co dla wielu osób czyni kawę przyjemniejszą. W rzeczywistości wysokiej jakości kawa przy właściwym przygotowaniu może oferować tak bogaty profil smakowy, że niektóre osoby chętnie cieszą się nią bez dodatków. Nie oznacza to jednak, że dodanie cukru lub mleka jest błędem.

Mleko w kawie, jak w przypadku cappuccino, latte lub flat white, nie tylko dodaje kremową teksturę, ale także równoważy kwasowość i gorycz kawy. To dlatego takie kombinacje są popularne w kawiarniach na całym świecie. Nawet profesjonalni bariści często używają cukru, jeśli chcą podkreślić słodycz określonej mieszanki kawy.

Nie ma „właściwego” ani „błędnego” sposobu na przygotowanie kawy. Jeśli lubisz swoją kawę z odrobiną mleka lub cukru, nie ma powodu, aby rezygnować z tej praktyki. Kawa to napój, który każdy powinien delektować się według własnych upodobań. Kluczem jest jedynie jej wysokiej jakości przygotowanie i wybór świeżych składników – świeżo mielonych ziaren kawy, wysokiej jakości mleka lub alternatywnych napojów roślinnych. Ostatecznie rzecz biorąc, picie kawy to przede wszystkim osobiste doświadczenie. Niezależnie od tego, czy pijesz ją czarną czy z mlekiem i cukrem, ważne jest, abyś cieszył się swoją filiżanką tak, jak lubisz.

6) Espresso to kofeinowy zabójca

Wiele osób uważa, że espresso to najbardziej intensywny i kofeinowy rodzaj kawy, który natychmiast „kopie” dzięki ogromnej ilości kofeiny. Espresso jest często postrzegane jako kawa dla „twardzieli” – mała, mocna dawka pełna kofeiny, która obudzi cię w kilku łykach. Czy to jednak prawda?

Ten mit wynika z fałszywego przekonania, że intensywność smaku równa się wysokiej zawartości kofeiny. Prawda jest taka, że zawartość kofeiny w espresso nie jest tak duża, jak się może wydawać. Espresso ma wprawdzie wyraźny smak, ale to jest spowodowane sposobem przygotowania, w którym wyciąga się więcej olejów i smaków z kawy, niekoniecznie więcej kofeiny.

Podczas przygotowywania espresso gorąca woda szybko przepływa przez drobno zmieloną kawę pod wysokim ciśnieniem, co sprawia, że do napoju trafia wiele smaków, ale nie tyle kofeiny, co przy innych metodach. Mimo że espresso ma wyższą koncentrację kofeiny na mililitr niż na przykład kawa przelewowa, zwykle pije się je w mniejszych ilościach (25–30 ml).

W przeciwieństwie do tego filiżanka kawy filtrowanej o objętości 200 ml zawiera faktycznie o wiele więcej kofeiny, i to z powodu dłuższego czasu ekstrakcji i większej ilości użytej kawy. Kawa przygotowana metodą przelewową lub french press może zawierać dwa do trzech razy więcej kofeiny niż typowe espresso.

Ile kofeiny zawiera espresso?

Średnio jedno espresso (25–30 ml) zawiera około 60–80 mg kofeiny. Dla porównania, standardowa filiżanka kawy przelewowej (200 ml) może zawierać 80–120 mg kofeiny, a czasem nawet więcej w zależności od sposobu przygotowania i ilości użytej kawy. To oznacza, że espresso „kopie” głównie dzięki swojemu mocnemu smakowi i szybkiemu działaniu, ale jeśli chodzi o całkowitą ilość kofeiny, często ustępuje innym metodom przygotowania kawy.

Jak więc delektować się espresso?

Espresso jest świetnym wyborem, jeśli szukasz szybkiej i intensywnej dawki kawy. Dzięki mniejszej objętości i bogatemu smakowi możesz je pić nawet kilka razy dziennie, nie przyjmując nadmiernej ilości kofeiny. Jeśli lubisz mocny smak kawy, ale nie chcesz przesadzać z kofeiną, espresso