Co to jest BMI? Indeks masy ciała jako bardzo niewiarygodny wskaźnik nadwagi i otyłości.

BMI (Body Mass Index) to powszechnie używane kryterium oceny masy ciała człowieka w stosunku do jego wzrostu. Pomimo że zdecydowanie nie jest obiektywnym wskaźnikiem składu ciała, a tym bardziej zdrowia, wielu ludzi i lekarzy traktuje go poważnie.

Co to jest BMI?

BMI to liczba obliczana na podstawie masy ciała danej osoby i jej wzrostu. Oblicza się ją, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu. Ten wzór został stworzony w XIX wieku przez Adolpha Queteleta, belgijskiego astronoma, matematyka, statystyka i socjologa. Niestety, zdrowie nie zawsze da się przeliczyć na liczby. W rzeczywistości stopniowo się okazuje, że indywidualność każdego z nas jest znacznie silniejsza, niż jesteśmy w stanie przyznać. Coraz częściej pod uwagę brana jest nie tylko nasza waga czy wzrost, ale także inne obszary zdrowia, takie jak:

BMI zazwyczaj klasyfikuje się do następujących kategorii:

• Niedowaga: BMI poniżej 18,5
• Normalna waga: BMI między 18,5 a 24,9
• Nadwaga: BMI między 25 a 29,9
• Otyłość: BMI 30 i więcej

Warto zdawać sobie sprawę, że BMI nie dostarcza dokładnych informacji o tkance tłuszczowej ani masie mięśniowej. Na przykład sportowcy z dużą masą mięśniową mogą mieć wysokie BMI, pomimo niskiego procenta tkanki tłuszczowej. Ponadto nie uwzględnia różnic w budowie ciała między różnymi grupami etnicznymi ani rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w różnych częściach ciała. Dużo bardziej niebezpieczny dla naszego zdrowia jest tłuszcz zlokalizowany w centrum ciała, tzw. tłuszcz trzewny lub inaczej wisceralny.

BMI dodatkowo nie odzwierciedla zmian w masie ciała i składzie ciała, które zachodzą wraz z wiekiem, ponieważ oczywiste jest, że na przykład kobiety mają zazwyczaj zupełnie inny kształt ciała w wieku premenopauzalnym niż w okresie płodności. Nie tylko zmienia się skład ciała, ale dochodzi do innych zmian, takich jak szersza miednica itp. BMI również nie uwzględnia różnic w składzie ciała w zależności od płci. Kobiety mają nie tylko więcej tkanki tłuszczowej w biodrach, ale tłuszcz w piersiach również przyczynia się do ogólnej masy ciała.

BMI nie bierze pod uwagę innych istotnych czynników, takich jak aktywność fizyczna, nawyki żywieniowe, predyspozycje genetyczne, metabolizm czy ogólny stan zdrowia. 

Ile powinienem/powinnam ważyć? Czy mam nadwagę lub otyłość?

Nie jest żadnym tajemniczym faktem, że wskaźniki otyłości rosną od kilku dziesięcioleci, a badania naukowe nadal wyciągają wnioski dotyczące bezpośredniego związku spożycia wysoko przetworzonej żywności z wzrostem otyłości, co stanowi jedno z głównych czynników większości chorób przewlekłych. Spożywanie dużej ilości przetworzonej i pakowanej żywności, z brakiem świeżych produktów roślinnych w naszej diecie, prowadzi do wzrostu otyłości. Wśród najistotniejszych zmian w nawykach żywieniowych należy nadmierne spożycie wysokokalorycznych produktów, w tym olejów przetworzonych, słodzonych napojów, fast foodów i wszelkiego rodzaju słodyczy.

Zgadzamy się zapewne co do tego, że wysoka zawartość tłuszczu stanowi dla nas rzeczywisty problem. I znacznie ważniejszy niż waga czy wzrost, jest obwód talii. To proste. W chwili, gdy tłuszcz zaczyna się gromadzić wokół organów życiowo ważnych, zwiększa się również ryzyko rozwoju wielu chorób, takich jak:

• cukrzyca
• wysokie ciśnienie krwi
• choroby serca
• zespół metaboliczny
• bezdech senny
• komplikacje w okresie ciąży

Dlatego zamiast BMI, zmierz obwód talii w najszerszym miejscu. Otrzymaną wartość pomnóż przez dwa. Jeśli otrzymana liczba jest większa niż twój wzrost, to sygnał, że powinieneś/powinnaś zacząć nad sobą pracować.

Jak więc podejść do swojej sylwetki? Jak rozpoznać nadwagę?

Dla dokładniejszej oceny zdrowia i składu ciała można użyć dodatkowych metod, takich jak pomiar obwodu talii, stosunek talii do bioder, czy bardziej zaawansowane techniki, takie jak impedancja bioelektryczna, która obecnie dość dokładnie oceni ilość tkanki mięśniowej w stosunku do tłuszczu. Takie pomiary ujawnią o wiele więcej niż obliczenia i szacunki. Niemniej jednak, nawet w codziennym życiu, wystarczy mieć miarkę krawiecką, aby dokładnie zmierzyć obwód talii w stosunku do bioder.

Podsumowanie

BMI to przestarzałe narzędzie, które nie powinno być traktowane zbyt poważnie. Prawdopodobnie każdy z nas wie o sobie samym znacznie więcej, niż wskazują nam tabele, do których powinniśmy się wpasować. Skoncentruj się bardziej na wspomnianym już obwodzie talii, poziomie cholesterolu i regularnym ruchu.

Veronika Halusková