Jak technologie cyfrowe wpływają na nasze zdrowie?

Cyfrowe technologie są dziś nieodłączną częścią naszego życia. Od smartfonów i komputerów po opaski fitness i aplikacje zdrowotne – wszystkie te narzędzia dają nam możliwości, by być bardziej produktywnymi, poinformowanymi i "stale w kontakcie". Chociaż mają wiele zalet, ich nadmierne używanie ma swoje ciemne strony. Ten artykuł skupi się na tym, jak urządzenia cyfrowe wpływają na nasze zdrowie, i zaproponuje wskazówki, jak minimalizować ich negatywne skutki.

Wpływ na zdrowie fizyczne

Urządzenia cyfrowe znacząco zmieniają nasze nawyki życiowe i mają wpływ na nasze ciało – czasami pozytywny, ale często też negatywny. Oto niektóre z głównych problemów związanych z ich używaniem:

1) Siedzący tryb życia

Praca przy komputerze lub długie godziny spędzone z smartfonem prowadzą do braku aktywności fizycznej. Ten siedzący tryb życia jest związany ze zwiększonym ryzykiem otyłości i chorób sercowo-naczyniowych. Długotrwałe siedzenie bez wystarczającego ruchu również przyczynia się do powstawania zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2.¹

2) Postawa i bóle pleców

Długie siedzenie przy komputerze czy ciągłe pochylanie głowy nad telefonem negatywnie wpływa na postawę ciała. To zjawisko, często nazywane "text neck" (syndrom z patrzenia w telefon), staje się coraz częstsze. Zła postawa przeciąża szyję i ramiona, co często objawia się przewlekłymi bólami w okolicach szyi i pleców.

3) Oczy i cyfrowe zmęczenie

Regularne korzystanie z komputerów i telefonów prowadzi do tak zwanego syndromu widzenia komputerowego. Oczy są stale narażone na promieniowanie z ekranów, co powoduje ich zmęczenie, suchość, rozmazane widzenie lub bóle głowy. Niebieskie światło z ekranów zakłóca produkcję melatoniny, hormonu, który reguluje sen, co wpływa na ogólną jakość odpoczynku.

4) Zakłócony sen

Korzystanie z urządzeń mobilnych czy komputerów przed snem znacząco wpływa na jakość snu. Niebieskie światło, które emitują ekrany i wyświetlacze hamuje produkcję melatoniny i powoduje trudności z zasypianiem oraz zakłócenia cyklu snu. Brak snu prowadzi do zmęczenia i obniżonej wydolności w ciągu dnia.

Wpływ na zdrowie psychiczne

Oprócz problemów fizycznych technologie cyfrowe mogą znacząco wpływać również na naszą psychikę. Nadmierne korzystanie często wywołuje trudności psychiczne.

1) Uzależnienie od urządzeń cyfrowych

Nadmierne korzystanie ze smartfonów, mediów społecznościowych lub gier komputerowych prowadzi u wielu użytkowników do rozwoju uzależnienia. Uzależnienie od technologii cyfrowych może objawiać się lękiem, stanami depresyjnymi i izolacją od rzeczywistego świata. Ciągła potrzeba bycia "online" i reagowania na powiadomienia wywołuje uczucie presji, które powoduje stres i dyskomfort psychiczny.

2) Lęk i stres

Media społecznościowe i nadmierne spożycie treści online prowadzą do przeładowania informacyjnego, co wywołuje uczucie stresu. Ciągłe narażenie na negatywne wiadomości lub presję w mediach społecznościowych przyczynia się do lęku. Porównywanie się z innymi użytkownikami mediów społecznościowych wspiera poczucie niższości i pogorszenie nastroju.

3) Izolacja społeczna

Mimo że media społecznościowe pozwalają nam być w kontakcie z przyjaciółmi i rodziną, ich nadużywanie często prowadzi do przeciwnych efektów, do poczucia izolacji. Wiele osób spędza wiele czasu z telefonem w ręku zamiast w osobistej interakcji z innymi ludźmi, co osłabia relacje międzyludzkie i zwiększa uczucie samotności.

Kiedy technologia pomaga?

Z drugiej strony technologia cyfrowa, jeśli jest właściwie wykorzystywana, może znacząco wspierać nasze zdrowie. Niektóre narzędzia i aplikacje są zaprojektowane bezpośrednio w celu wspierania dobrostanu fizycznego i psychicznego.

I.) Monitorowanie danych zdrowotnych

Smartwatche, opaski fitness i aplikacje mobilne pozwalają monitorować aktywność fizyczną, tętno lub jakość snu. Te informacje pomagają lepiej zrozumieć potrzeby naszego ciała i motywują do zdrowszego stylu życia. Istnieją także aplikacje monitorujące odżywianie, nawadnianie lub poziom stresu.

II.) Telemedycyna

Telemedycyna oferuje dostęp do konsultacji medycznych zdalnie, oszczędzając czas i kłopoty. Podczas pandemii ten sposób opieki medycznej zyskał na popularności i pokazał, że technologia cyfrowa może być skutecznym środkiem do udzielania opieki zdrowotnej nawet z domu. Nie należy zapominać o dziś już powszechnym wysyłaniu recept przez lekarza drogą elektroniczną. 

III.) Aplikacje dla zdrowia psychicznego

Aplikacje mobilne skupiające się na zdrowiu psychicznym, takie jak programy do medytacji i radzenia sobie ze stresem, poprawiają zdolność do relaksacji i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Istnieją również narzędzia do terapii online lub poradni, które umożliwiają szybkie i łatwe znalezienie fachowej pomocy.

IV.) Dostęp do informacji

Cyfrowe technologie to potężne narzędzie, które może być wykorzystywane dla zdrowia, jeśli podejdziemy do korzystania z nich świadomie. Oto kilka wskazówek, jak zmniejszyć ich negatywny wpływ:

• Ustaw sobie limity cyfrowe: Ogranicz czas spędzany przed ekranami i w mediach społecznościowych, zwłaszcza wieczorem. Daj sobie regularne przerwy od elektroniki.
• Zwracaj uwagę na ergonomię: Podczas pracy przy komputerze skoncentruj się na prawidłowej postawie ciała. Monitor powinien być na poziomie oczu, nie zapominaj o regularnym rozciąganiu.
• Filtry niebieskiego światła: Aktywuj tryb nocny na swoim urządzeniu lub używaj okularów z filtrem niebieskiego światła, co złagodzi jego negatywny wpływ na sen.
• Zadbaj o wystarczającą aktywność fizyczną: Regularne przerwy na ruch i rozciąganie są niezbędne, jeśli spędzasz dużo czasu przy komputerze.
• Media społecznościowe z rozwagą: Koncentruj się na pozytywnych treściach i unikaj nadmiernego śledzenia negatywnych wiadomości lub zbędnego porównywania się z innymi.

Podsumowanie

Cyfrowe technologie są częścią naszego życia i zasadniczo wpływają na nasze zdrowie. Ich negatywne skutki, takie jak siedzący tryb życia, zmęczenie oczu czy zakłócony sen, mogą być ograniczone przez świadome podejście do ich używania. Z drugiej strony, inteligentne aplikacje i urządzenia mogą przynieść wiele korzyści, takich jak monitorowanie zdrowia fizycznego i psychicznego czy lepszy dostęp do opieki zdrowotnej. Kluczem jest równowaga między czasem spędzonym przed ekranem a aktywnym stylem życia. Jeśli będziemy korzystać z cyfrowych technologii w przemyślany sposób, mogą one służyć dla naszego dobra i poprawiać jakość życia.

¹Bailey, D., Hewson, D., Champion, R. i Sayegh, S. Sitting Time and Risk of Cardiovascular Disease and Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis. American journal of preventive medicine, 2019.