Czym są enzymy i jak właściwie działa nasze trawienie? Przyjrzyjmy się, jak jedzenie staje się składnikami odżywczymi, których potrzebujemy dla naszego zdrowia i prawidłowego wzrostu.
Każdy z nas doświadczył problemów trawiennych, w tym wzdęć, biegunki, bólu brzucha czy zgagi. Wszystkie te dolegliwości są nieprzyjemne i dają nam sygnał "uważaj, coś jest nie tak w twoim organizmie". Zdecydowanie nie powinniśmy machnąć na te problemy ręką, zwłaszcza jeśli powtarzają się one regularnie. Winny może być brak enzymów w naszej diecie.
Co to jest ten enzym?
Słowo enzym pochodzi od greckiego enzymos i oznacza powodować zmiany lub fermentować. Enzymy to substancje o charakterze białkowym, które rozkładają wszystkie składniki odżywcze w organizmie, takie jak węglowodany, białka, tłuszcze, i rozbijają je na prostsze substancje, które służą jako materiał budulcowy dla komórek. Enzymy są integralną częścią ludzkiego organizmu i składnikiem niezbędnym dla naszego zdrowia. W organizmie znajdujemy ich dużą ilość - nawet do trzech tysięcy różnych rodzajów. Enzymy są produkowane naturalnie w organizmie i przyśpieszają tempo reakcji chemicznych, wspomagając tym samym nasz metabolizm. Mają też inne ważne zadania:
- Budowanie mięśni.
- Niszczenie toksyn.
- Rozkładanie pokarmu na prostsze części w celu budowy i regeneracji tkanek.
Są to substancje, które po prostu pomagają rozbić złożone cząsteczki na prostsze. (1)
Gdzie powstają enzymy trawienne?
Powstają one w trzustce, żołądku i jelicie cienkim i są aktywowane nawet wtedy, gdy masz zamiar jeść, dlatego zaleca się wąchanie jedzenia, aby rozpocząć trawienie. Twoje gruczoły ślinowe również produkują enzymy trawienne, które zaczynają rozkładać cząsteczki jedzenia, gdy jeszcze je żujesz.
A więc, jak mówią: Proces trawienia rozpoczyna się w momencie włożenia jedzenia do ust, więc pamiętaj, aby być świadomym tego, co jesz, jeść spokojnie i prawidłowo przeżuwać, aby pomóc organizmowi wykonać ciężką pracę związaną z jego rozkładem.
Rodzaje enzymów trawiennych:
Enzymy trawienne kategoryzujemy w zależności od tego, jakie składniki odżywcze pomagają trawić. Mamy trzy podstawowe i są to:
- Amylaza - rozkłada skrobie i węglowodany na cukry.
- Proteaza - rozkłada białka na aminokwasy.
- Lipaza - rozkłada lipidy (tłuszcze i oleje) na glicerol i kwasy tłuszczowe.
Amylaza
Amylaza znajduje się już w gruczołach ślinowych, gdzie podczas żucia zaczyna rozkładać węglowodany i pozostaje aktywna nawet po połknięciu.
- Produkcja w gruczołach ślinowych, trzustce i jelicie cienkim.
- Ptylina (rodzaj amylazy występujący w gruczołach ślinowych) - działa na skrobie podczas żucia, pozostaje aktywna po przełknięciu.
- Amylaza trzustkowa (powstaje w trzustce) - tutaj trwa rozkład cząsteczek skrobi na cukry, które następnie są rozkładane na glukozę, która przez ścianę jelita cienkiego jest wchłaniana do krwiobiegu organizmu.
- Należą do nich:
- Sukraza - działa na sacharozę w celu wytworzenia glukozy i fruktozy.
- Maltaza - działa na maltozę tworząc glukozę.
- Laktaza- działa na laktozę tworząc glukozę i galaktozę.
Proteaza
- Produkcja w żołądku, trzustce i jelicie cienkim.
- Trawienie białek na poszczególne aminokwasy, które mogą być dalej wykorzystywane przez organizm.
- Oprócz trawienia, proteazy są ważne w innych procesach, takich jak wspieranie odporności, podział komórek, krzepnięcie krwi i recykling białek.
- Należą do nich Bromelaina, Papaina, Trypsyna, Pepsyna.
- Pepsyna (główny enzym trawienny w żołądku) - główny enzym trawienny, który atakuje białka.
Lipaza
- Produkcja w trzustce i jelicie cienkim.
- Rodzaj lipazy znajduje się również w mleku matki, aby pomóc dziecku łatwiej strawić cząsteczki tłuszczu.
- Jednak rozbijanie tłuszczu, a następnie wchłanianie mniejszych części to nie tylko lipaza, żółć również odgrywa ważną rolę w tym procesie. Kiedy tłuszcz z diety dociera do jelita cienkiego, pęcherzyk żółciowy zaczyna wydzielać żółć, aby pomóc rozbić tłuszcz na mniejsze cząsteczki, z którymi może pracować lipaza.
Co ma wpływ na nasze enzymy?
Temperatura ciała
Enzymy funkcjonują prawidłowo w normalnej temperaturze ciała (pomiędzy 36,1 °C a 37,2 °C). Jeśli więc masz gorączkę, struktura enzymów zostaje zaburzona i nie działają one już prawidłowo. (3)
Stan zdrowia
Na przykład, zapalenie trzustki może zmniejszyć liczbę i skuteczność niektórych enzymów trawiennych.
Poziom pH
Poziom pH w żołądku lub jelitach może również wpływać na aktywność enzymów.
Niskie pH - kwasowość / Wysokie pH - zasadowość.
Jeśli środowisko otaczające enzym stanie się zbyt kwaśne lub zbyt zasadowe, ucierpi na tym kształt i funkcja enzymu.
Dieta
Dieta może znacząco wpływać na aktywność enzymów w naszym organizmie.
Kształt enzymu wpływa na jego funkcję. Ciepło, choroba lub złe warunki chemiczne mogą uszkodzić enzymy poprzez zmianę ich kształtu. Gdy tak się dzieje, enzym przestaje działać, wpływając na procesy organizmu, które enzym wspierał.
Żołądek i trawienie
Zadaniem żołądka jest pomóc w rozłożeniu i trawieniu jedzenia za pomocą kwasów żołądkowych. Głównym przedstawicielem kwasów żołądkowych jest kwas chlorowodorowy. Błona śluzowa żołądka naturalnie wydziela kwas żołądkowy. Sekrecja ta jest kontrolowana zarówno przez hormony, jak i układ nerwowy. (4)
Problem pojawia się, gdy żołądek wytwarza zbyt dużo kwasu żołądkowego, co może prowadzić do nieprzyjemnych objawów. Za to odpowiada hormon Gastryna, który mówi twojemu żołądkowi, aby produkował więcej kwasu żołądkowego. (5)
Objawy nadprodukcji kwasu solnego (6):
- ucisk w jamie brzusznej
- mdłości, wymioty
- wzdęcia
- zgaga
- biegunka
- zmniejszony apetyt
- niewyjaśniona utrata wagi
Wysoki poziom kwasu solnego może zwiększyć ryzyko wystąpienia chorób związanych z żołądkiem:
- Choroba wrzodowa - stan, w którym kwas żołądkowy zaczyna zżerać żołądek.
- Choroba refluksowa przełyku (GERD) - stan, w którym kwas żołądkowy dostaje się do przełyku. (7)
- Krwawienie z przewodu pokarmowego - krwawienie w dowolnym miejscu przewodu pokarmowego. (8)
Niewystarczająca produkcja enzymów
Jak powiedzieliśmy, enzymy wspomagają trawienie, więc ich niedobór może objawiać się problemami żołądkowymi, wzdęciami czy biegunkami.
Hypochlorhydria
Hypochlorhydria to nazwa nadana niskiemu poziomowi kwasu solnego w żołądku w organizmie. Powoduje on, że organizm nie otrzymuje potrzebnych składników odżywczych, witamin czy minerałów. Jest on również odpowiedzialny za zabijanie szkodliwych bakterii z pożywienia i neutralizowanie enzymów.
Achlorhydria
Achlorhydria to nazwa dla cięższej postaci hipochlorhydrii, czyli niedoboru kwasu solnego.
Oba objawy niedoboru mogą zakłócić proces trawienia i doprowadzić do uszkodzenia układu pokarmowego. Bez kwasu solnego w żołądku będziesz bardziej podatny na infekcje przewodu pokarmowego.
Kwas solny rozkłada nasze jedzenie i aktywuje enzymy trawienne, które rozpuszczają białka i inne składniki odżywcze. Pomaga również zabijać bakterie, wirusy i pasożyty w żołądku i chroni Cię przed infekcjami i chorobami. Achlorhydria i hipochlorhydria, które nie są leczone, mogą mieć zagrażające życiu konsekwencje. (9,10)
Niski poziom kwasu solnego może czynić organizm podatnym na szereg chorób i powikłań zdrowotnych, takich jak: (11)
- rozstrój żołądka
- nudności
- kwaśny refluks
- zgaga
- niedożywienie
- problemy skórne
- osteoporoza
- zespół nieszczelnego jelita
- cukrzyca
- astma
- reumatoidalne zapalenie stawów
- nadmierny wzrost bakterii w jelicie cienkim (SIBO)
Co powoduje niski poziom kwasu solnego?
- stres
- zła dieta
- jedzenie w pośpiechu
- wysokie spożycie cukru
- niedobór cynku
- starość
- środki zobojętniające i leki na receptę
- wrażliwość lub alergie pokarmowe
- infekcje
- przewlekła choroba
Jeśli zajmiesz się tymi kwestiami, możesz nie tylko zwiększyć i unormować poziom kwasu w żołądku, ale także poprawić trawienie i zmniejszyć stres w organizmie. (12)
Jakie są objawy niskiego poziomu kwasu solnego w żołądku?
- słabe trawienie
- wzdęcia
- skurcze
- zgaga
- kwaśny refluks
- zaparcia
- biegunka
- niestrawione jedzenie w stolcu
- nieświeży oddech
- słabe włosy i paznokcie
- sucha skóra
- wypadanie włosów
- niedobór innych minerałów, takich jak witamina B-12, wapń i magnez
- niedobór białka
- problemy neurologiczne, takie jak drętwienie, mrowienie i zmiany w widzeniu
6 wskazówek jak unormować kwas solny w żołądku:
Żuj!
Prosta, ale często pomijana wskazówka. Trawienie zaczyna się w ustach, więc zawsze dokładnie przeżuwaj jedzenie, aby pobudzić enzymy trawienne. Żucie może znacząco wpłynąć na to, jak Twój organizm trawi jedzenie.
Ogranicz żywność przetworzoną
Jedz zrównoważoną dietę, skup się na uzyskaniu wystarczającej ilości błonnika z owoców i warzyw. Przetworzona żywność i cukry mogą powodować zapalenie żołądka, zmniejszać aktywność kwasu i wywoływać objawy refluksu. Zrównoważona dieta pozwala na zdrowe trawienie, odpowiednio rozkładając jedzenie i wchłaniając składniki odżywcze do organizmu.
Włącz do diety sfermentowane warzywa
Fermentacja to ciekawe zjawisko. Sfermentowane warzywa, takie jak kimchi, kapusta, ogórki itp. mają ważne efekty probiotyczne dla naszego organizmu, które mogą poprawić trawienie poprzez zwalczanie szkodliwych bakterii i zmniejszenie stanu zapalnego spowodowanego niskim poziomem kwasu żołądkowego. Oprócz poprawy trawienia, fermentowane warzywa są związane z pobudzeniem funkcji odpornościowych, promowaniem utraty wagi i obniżeniem ciśnienia krwi.
Pij ocet jabłkowy
Ocet jabłkowy jest sfermentowanym płynem wykonanym z rozgniecionych jabłek, bakterii i drożdży. Jest bogaty w białka i enzymy, które mogą pomóc w rozbiciu bakterii w żywności. Ocet jabłkowy może zwiększyć poziom kwasu żołądkowego, ponieważ jego kwaśne właściwości wprowadzają więcej kwasu do przewodu pokarmowego.Oprócz zwiększenia poziomu kwasu żołądkowego, surowy ocet jabłkowy został powiązany z łagodzeniem objawów refluksu kwasowego , cukrzycy i wysokiego poziomu cukru we krwi. (13)
Aby włączyć do diety ocet jabłkowy, wybierz dobry jakościowo, najlepiej BIO, a przed posiłkami wypij szklankę wody z odrobiną octu jabłkowego.
Jedz imbir
Imbir jest powszechnie znany ze swoich właściwości przeciwzapalnych, niezbędnej właściwości do zmniejszenia stanu zapalnego spowodowanego niskim poziomem kwasu żołądkowego. Został on również uznany za alternatywne leczenie refluksu kwasowego i innych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Imbir może być posiekany, starty do napoju lub po prostu dodany do jedzenia. Jest również dostępny jako suplement doustny i w postaci proszku.
Włącz pomocników w postaci suplementów diety
Probiotyki
Korzystne bakterie, które mogą poprawić trawienie. Bakterie te wspomagają trawienie poprzez rozkład niestrawnych włókien, które w przeciwnym razie mogłyby powodować gazy i wzdęcia. Ponadto, mogą one poprawić objawy zaparcia i biegunki. (14)
Cynk
Minerał, który jest niezbędny dla zdrowych jelit i którego niedobór może prowadzić do różnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych. (15)
Wykazano, że suplementacja cynkiem jest korzystna w leczeniu biegunki, zapalenia jelita grubego, nieszczelnego jelita i innych zaburzeń trawiennych. (16)
Glutamina - aminokwas, który wspiera zdrowie jelit. Wykazano, że pomaga w problemach z przepuszczalnością jelit. (17)
Tereza Kozubková
Źródła:
(1) https://www.rsb.org.uk/education/teaching-resources/secondary-schools/chemistry-for-biologists
(2) https://www.sdbfc.com/blog/2012/9/4/battling-and-resolving-excess-lipase-in-breastmilk
(3) https://www.mayoclinic.org/first-aid/first-aid-fever/basics/art-20056685
(4) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK535425/
(5) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534822/
(6) https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11894-009-0067-6
(8) niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/gastrointestinal-bleeding/all-content
(9) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1374273/
(11) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4991651/
(13) https://goaskalice.columbia.edu/answered-questions/apple-cider-vinegar-2
(14) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23922468/
(15) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24285463
(16) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25400994
(17) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27440684