Jajka są powszechną częścią diety, a jednak o ich pochodzeniu często wiadomo bardzo mało. Przy zakupie zazwyczaj decyduje różnica między białymi a brązowymi, rozmiar M lub L, ewentualnie cena. Jednak jeden szczegół, który większość kupujących często pomija, jest w rzeczywistości najważniejszy – ujawnia, skąd pochodzą jajka i w jakich warunkach żyła kura, która je zniosła. Na skorupce każdego jajka wydrukowany jest numer, który wskazuje sposób hodowli kury. I to właśnie może wpływać nie tylko na warunki życia zwierząt, ale także na niektóre cechy samego jajka.
Czym różnią się poszczególne typy hodowli – od klatek przez ściółkę aż po produkcję ekologiczną? Czy te różnice mają wpływ na jakość, etykę i sam wybór w sklepie?
Rodzaje hodowli: co oznaczają liczby od 0 do 3?
W Unii Europejskiej obowiązuje jednolity system rozróżniający cztery podstawowe sposoby hodowli niosek. Każdy z nich jest oznaczony konkretna liczbą – jest ona podawana na każdym jajku i jego opakowaniu. Prosta liczba przedstawia wiele informacji: od warunków życia kury po wymagania dotyczące przestrzeni i dostępu na zewnątrz.
0 – Hodowla ekologiczna: Kury mają swobodny dostęp na zewnątrz, żyją w bardziej naturalnym środowisku i są karmione ekologiczną paszą. Ta hodowla musi spełniać surowe zasady UE, które obejmują maksymalną liczebność zwierząt na metr kwadratowy oraz zakaz profilaktycznego podawania antybiotyków czy paszy GMO.
1 – Wolny wybieg: Zwierzęta poruszają się swobodnie w hali, ale mają także wybieg zewnętrzny. Pastwisko i świeże powietrze zapewniają bardziej naturalne środowisko, chociaż pasza nie musi być certyfikowana jako ekologiczna.
2 – Hodowla ściółkowa: Kury nie są w klatkach, poruszają się swobodnie w hali ze ściółką.
3 – Hodowla klatkowa: Najtańszy i jednocześnie najbardziej krytykowany sposób. Nioski są hodowane w tzw. "wzbogaconych" klatkach z ograniczoną przestrzenią. Choć muszą mieć dostęp do grzęd i ściółki, ich możliwość naturalnego ruchu pozostaje minimalna.
 - 2025-04-18T100823.599.png)
Kod na skorupce: klucz do pochodzenia każdego jajka
Na każdym jajku jest wydrukowany kod, na przykład 1PL1234. Pierwsza liczba wskazuje typ hodowli – w tym przypadku „1”, czyli wolny wybieg. Następnie jest kod kraju pochodzenia (PL = Polska) i numer rejestracyjny farmy. Takie samo oznaczenie znajduje się również na kartonie, zazwyczaj w tabeli lub pod logiem producenta. To właśnie symbol ułatwia szybką orientację – bez konieczności czytania skomplikowanych etykiet.
Hodowla ściółkowa: kompromis między klatką a wolnością
Jajka z numerem 2 pochodzą z tzw. hodowli ściółkowej, która znajduje się pomiędzy systemem klatkowym a wolnym wybiegiem. Kury nie są zamknięte w klatkach, ale poruszają się swobodnie wewnątrz dużej hali. Podłoga jest pokryta ściółką – najczęściej słomą lub trocinami – gdzie mogą grzebać, odpoczywać lub się kąpać. Do dyspozycji mają także grzędy i gniazda do składania jaj.
Pomimo braku dostępu do świeżego powietrza, jest to zauważalne polepszenie w porównaniu z hodowlą klatkową. Ściółka stymuluje naturalne zachowania i zmniejsza poziom stresu. Ten sposób hodowli nie ma oznaczenia „ekologiczne”, ale jest postrzegany jako kompromisowa alternatywa dla tych, którzy chcą wspierać lepsze warunki, nie musząc wydawać więcej na wyższe kategorie.
Odżywianie i jakość: co wpływa na jajka bardziej niż liczba
Pod względem wartości odżywczych nie ma zasadniczych różnic między jajkami z różnych hodowli. Każde jajko zawiera podobny procent białek, tłuszczów, witamin i minerałów. Jednak mogą mieć znaczenie warunki hodowli – na przykład skład paszy, stan zdrowia czy czynniki stresowe mogą wpływać na niektóre cechy jajka, w tym na skorupkę lub teksturę.
Jajka z wolnego wybiegu: różnica, która może być zauważalna
Kury hodowane w systemie wybiegu (oznaczone liczbą 1) mają ponadto możliwość naturalnego przebywania na zewnątrz, gdzie poruszają się na świeżym powietrzu i przyjmują pokarm z naturalnego środowiska. To może wpływać na profil odżywczy. Te jajka często zawierają większą ilość kwasów tłuszczowych omega-3, karotenoidów oraz witamin A, D i E.1
Oprócz tych składników może zmieniać się także aspekt sensoryczny: żółtko jest bardziej intensywne, smak wyraźniejszy. Chociaż te różnice nie są zasadnicze, dla niektórych konsumentów mogą mieć znaczenie przy wyborze, zwłaszcza jeśli interesują się nie tylko pochodzeniem, ale także charakterem samego produktu.
 omega 3.jpg)
Dlaczego etyka ma znaczenie, nawet jeśli chodzi „tylko o jajka”?
Sposób hodowli wpływa nie tylko na samo jajko, ale ma też szersze konsekwencje. Hodowle klatkowe, choć tanie, są w wielu krajach pod presją wymagań społecznych i prawnych. Zwierzęta mają w nich ograniczoną możliwość ruchu i przejawiania naturalnego zachowania. Z kolei hodowla ściółkowa przynosi poprawę – kury mają więcej przestrzeni, mogą grzebać, grzędować i żyć bardziej naturalnie. Jednocześnie stanowi bardziej przystępny cenowo i etycznie kompromis niż hodowla ekologiczna lub wolny wybieg, które są droższe i nie zawsze łatwo dostępne.
Wybór rodzaju jajek ma także ekologiczny wymiar. Systemy z wyższym standardem dobrostanu (czyli lepszego komfortu zwierząt – więcej przestrzeni, mniej stresu, możliwość naturalnego zachowania) chrzą więcej lokalnej paszy i wspierają bardziej zrównoważone rolnictwo. Dlatego nawet zwykły zakup w sklepie może mieć większy wpływ, niż się na pierwszy rzut oka wydaje.
Wskazówka: Przed zbliżającą się Wielkanocą warto przeczytać o tym, co kryje jajko pod skorupką, lub jak prawidłowo przygotować jajko.
Podsumowanie: Liczba na jajku, która ma znaczenie
Jeden rzut oka na skorupkę jajka i twój zakup może nabrać większego sensu. Liczba, która często umyka uwadze, jest kluczem do tego, co wydarzyło się dawno przed tym, jak jajko trafiło na półkę. Wybór nie musi być perfekcyjny – ale może być przemyślany.