Ukryta siła czytania: Wspieranie neuroplastyczności mózgu i kreatywności

Czytanie jest jedną z podstawowych i jednocześnie najbardziej niedocenianych aktywności, która ma znaczący wpływ na nasz mózg i ogólne zdrowie psychiczne. Dostarcza nie tylko informacji i rozrywki, ale również wspiera funkcje poznawcze, rozwija kreatywność i poprawia zdolność empatii. Ten artykuł skupi się na tym, jak czytanie wpływa na neuroplastyczność mózgu i przyczynia się do rozwoju kreatywności.

Neuroplastyczność

Neuroplastyczność to zdolność mózgu do zmiany struktury i funkcji w odpowiedzi na doświadczenia i naukę. Czytanie jest jedną z aktywności, która znacząco wspiera neuroplastyczność. Podczas czytania różne części mózgu są zaangażowane we wspólną pracę nad dekodowaniem tekstu, zrozumieniem treści i zapamiętywaniem informacji.

Jak czytanie wspiera neuroplastyczność

1.) Stymulacja obszarów mózgu

Czytanie aktywuje kilka kluczowych obszarów mózgu, w tym lewą korę czasową i czołową, które są odpowiedzialne za język i zrozumienie. Także aktywowane są obszary odpowiedzialne za percepcję wzrokową i słuchową. Ta rozległa aktywacja mózgu nie tylko poprawia umiejętności czytania, ale również wspiera ogólny rozwój poznawczy.

2.) Wzmacnianie połączeń między neuronami

Regularne czytanie wspiera tworzenie nowych połączeń synaptycznych między neuronami. Te połączenia są podstawą do nauki i pamięci. Im więcej czytamy, tym bardziej wzmacniamy te połączenia, co prowadzi do lepszej pamięci i zdolności szybszego przetwarzania informacji.

3.) Zwiększenie gęstości istoty szarej

Badania pokazują, że czytanie może zwiększyć gęstość istoty szarej w mózgu, co jest związane z lepszymi funkcjami poznawczymi.¹ Wyższa gęstość istoty szarej oznacza więcej neuronów i lepszą zdolność mózgu do komunikacji między poszczególnymi obszarami.

4.) Poprawa umiejętności językowych

Czytanie różnych tekstów, zwłaszcza tych zawierających skomplikowane struktury i bogatą słownictwo, poprawia nasze umiejętności językowe. Obejmuje to nie tylko lepszą gramatykę i składnię, ale również zdolność dokładniejszego i bardziej kreatywnego wyrażania się.

Rozwój kreatywności

Kreatywność to zdolność do tworzenia nowych i oryginalnych pomysłów, rozwiązywania problemów w innowacyjny sposób i wyrażania się w unikalny sposób. Czytanie odgrywa kluczową rolę w rozwoju tej zdolności, dostarczając nowych bodźców, rozszerza słownictwo i poprawia zdolność do myślenia abstrakcyjnego.

Jak czytanie wspiera kreatywność

 a) Rozszerzanie słownictwa: Bogate słownictwo jest podstawą efektywnej komunikacji i twórczego wyrażania się. Czytanie różnorodnych tekstów, od literatury po artykuły naukowe, wzbogaca słownictwo i poprawia zdolność wyrażania skomplikowanych myśli. Kiedy mamy więcej słów do dyspozycji, możemy lepiej wyrażać swoje myśli i emocje, co jest kluczowe dla twórczej działalności.

 b) Wspieranie myślenia abstrakcyjnego: Podczas czytania fikcji czytelnik jest zmuszony do wyobrażania sobie sytuacji, postaci i światów, które nie istnieją w rzeczywistości. Ta zdolność do myślenia abstrakcyjnego jest kluczowa dla kreatywności. Kiedy czytamy, nasz mózg musi tworzyć obrazy i scenariusze, które stymulują naszą wyobraźnię i wspierają twórcze myślenie.

 c) Zwiększanie empatii: Czytanie historii i postrzeganie perspektyw różnych postaci wspiera empatię, co jest ważne dla kreatywnego myślenia i umiejętności patrzenia na rzeczy z różnych punktów widzenia. Empatia pozwala nam lepiej zrozumieć motywacje i emocje innych, co jest kluczowe dla tworzenia skomplikowanych i głębokich historii i postaci.

 d) Stymulacja myślenia dywergencyjnego: Myślenie dywergencyjne to zdolność do generowania różnych i unikalnych pomysłów. Czytanie, zwłaszcza literatury, która kwestionuje nasze wyobrażenia i zmusza nas do myślenia inaczej, wspiera ten typ myślenia. Na przykład czytanie literatury science-fiction lub fantasy może pobudzić naszą wyobraźnię i otworzyć nowe możliwości myślenia.

 e) Inspiracja i nowe perspektywy: Czytanie dostarcza nam dostępu do myśli i perspektyw, które moglibyśmy inaczej nie odkryć. Każda książka, artykuł czy esej, który czytamy, może dostarczyć nam nowego spojrzenia na świat i zainspirować nas do nowych twórczych działań.

Kilka porad dotyczących czytania

1. Czytaj różnorodne gatunki: Nie ograniczaj się tylko do jednego rodzaju literatury. Czytaj różne gatunki, w tym beletrystykę, non-fiction, poezję i artykuły naukowe. Każdy gatunek oferuje inne perspektywy i może stymulować różne części twojego mózgu.

2. Regularność: Znajdź czas na czytanie każdego dnia. Regularne czytanie jest kluczowe dla długoterminowego rozwoju neuroplastyczności i kreatywności. Nawet krótki czas spędzony na czytaniu każdego dnia może mieć znaczący wpływ na twoje zdolności poznawcze.

3. Rozmawiaj o przeczytanym: Podziel się swoimi myślami i opiniami na temat przeczytanych książek z innymi. Dyskusja może pobudzić nowe myśli i pogłębić twoje zrozumienie tekstu. Dodatkowo, konfrontacja różnych perspektyw może wzbogacić twoje własne myśli i pomysły.

4. Pisanie jako uzupełnienie czytania: Pisanie własnych opowiadań, esejów, wierszy lub dzienników może wzmocnić efekty czytania na kreatywność i jednocześnie poprawić twoją zdolność wyrażania się. Pisanie pozwala nam również praktycznie zastosować to, czego nauczyliśmy się podczas czytania i eksperymentować z różnymi formami i stylami.

5. Dołącz do klubów czytelniczych: Kluby czytelnicze zapewniają świetną okazję do dyskusji o książkach, wysłuchania różnych opinii i zdobycia nowych sugestii do czytania. Interakcja z innymi czytelnikami może rozszerzyć twoje horyzonty i pobudzić nowe pomysły.

6. Wykorzystuj technologie: E-booki, audiobooki i platformy czytelnicze online mogą być świetnymi narzędziami do dostępu do różnorodnych materiałów i ułatwiają czytanie w trakcie intensywnego trybu życia. Audiobooki na przykład umożliwiają przyswajanie informacji podczas podróży do pracy lub podczas ćwiczeń.

Nie zapominajmy o bibliotekach

Odwiedzanie bibliotek przynosi szereg korzyści, które wykraczają poza samo wypożyczanie książek. Biblioteki zapewniają dostęp do szerokiej gamy materiałów, od książek i czasopism po źródła elektroniczne i audiobooki, co może znacznie wzbogacić twoją wiedzę i umiejętności. Ponadto biblioteki często oferują różne programy edukacyjne i kulturalne, warsztaty i wykłady, które wspierają uczenie się przez całe życie i zaangażowanie społeczne. Środowisko biblioteki jest również idealnym miejscem do skoncentrowanej nauki lub spokojnego czytania, co poprawia twoją koncentrację i zdolność zapamiętywania informacji. Roczna opłata jest zwykle przystępna, co czyni ją dostępnym źródłem dla wszystkich grup wiekowych i warstw społecznych.

Czy wiedziałeś, że...

Według najnowszego rankingu aktywności czytelniczej, mierzonej liczbą książek wypożyczanych z bibliotek na jednego mieszkańca rocznie, w czołówce krajów znajdują się obecnie:

1. Finlandia (15 książek)
2. Japonia (12 książek)
3. Stany Zjednoczone (10 książek)
4. Szwajcaria (8 książek)
5. Hongkong (7 książek)

Podsumowanie

Czytanie ma głęboki i pozytywny wpływ na neuroplastyczność mózgu i rozwój kreatywności. Wspiera tworzenie nowych połączeń neuronalnych, zwiększa gęstość istoty szarej i rozwija funkcje poznawcze. Jednocześnie stanowi bogate źródło inspiracji i bodźców, które wspierają twórcze myślenie. Regularne czytanie i otwartość na różne gatunki literatury są kluczem do długoterminowego rozwoju umysłowego i twórczego, jak również do poprawy zdolności intelektualnych.

¹Linkersdörfer, J., Jurcoane, A., Lindberg, S., Kaiser, J., Hasselhorn, M., Fiebach, C. J., & Lonnemann, J. The Association between Gray Matter Volume and Reading Proficiency: A Longitudinal Study of Beginning Readers. Journal of Cognitive Neuroscience. 2015, tom 27, nr 2, s. 308-318. Dostępne z: https://direct.mit.edu/jocn/article/27/2/308/28281

²Patrz IFLA Library Map of the World [online]. International Federation of Library Associations and Institutions. Dostępne z: https://librarymap.ifla.org/