Środowisko naturalne

Cyfrowe technologie są dziś nieodłączną częścią naszego życia. Od smartfonów i komputerów po opaski fitness i aplikacje zdrowotne – wszystkie te narzędzia dają nam możliwości, by być bardziej produktywnymi, poinformowanymi i "stale w kontakcie". Chociaż mają wiele zalet, ich nadmierne używanie ma swoje ciemne strony. Ten artykuł skupi się na tym, jak urządzenia cyfrowe wpływają na nasze zdrowie, i zaproponuje wskazówki, jak minimalizować ich negatywne skutki.

Wpływ na zdrowie fizyczne

Urządzenia cyfrowe znacząco zmieniają nasze nawyki życiowe i mają wpływ na nasze ciało – czasami pozytywny, ale często też negatywny. Oto niektóre z głównych problemów związanych z ich używaniem:

1) Siedzący tryb życia

Praca przy komputerze lub długie godziny spędzone z smartfonem prowadzą do braku aktywności fizycznej. Ten siedzący tryb życia jest związany ze zwiększonym ryzykiem otyłości i chorób sercowo-naczyniowych. Długotrwałe siedzenie bez wystarczającego ruchu również przyczynia się do powstawania zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2.¹

2) Postawa i bóle pleców

Długie siedzenie przy komputerze czy ciągłe pochylanie głowy nad telefonem negatywnie wpływa na postawę ciała. To zjawisko, często nazywane "text neck" (syndrom z patrzenia w telefon), staje się coraz częstsze. Zła postawa przeciąża szyję i ramiona, co często objawia się przewlekłymi bólami w okolicach szyi i pleców.

3) Oczy i cyfrowe zmęczenie

Regularne korzystanie z komputerów i telefonów prowadzi do tak zwanego syndromu widzenia komputerowego. Oczy są stale narażone na promieniowanie z ekranów, co powoduje ich zmęczenie, suchość, rozmazane widzenie lub bóle głowy. Niebieskie światło z ekranów zakłóca produkcję melatoniny, hormonu, który reguluje sen, co wpływa na ogólną jakość odpoczynku.

4) Zakłócony sen

Korzystanie z urządzeń mobilnych czy komputerów przed snem znacząco wpływa na jakość snu. Niebieskie światło, które emitują ekrany i wyświetlacze hamuje produkcję melatoniny i powoduje trudności z zasypianiem oraz zakłócenia cyklu snu. Brak snu prowadzi do zmęczenia i obniżonej wydolności w ciągu dnia.

Wpływ na zdrowie psychiczne

Oprócz problemów fizycznych technologie cyfrowe mogą znacząco wpływać również na naszą psychikę. Nadmierne korzystanie często wywołuje trudności psychiczne.

1) Uzależnienie od urządzeń cyfrowych

Nadmierne korzystanie ze smartfonów, mediów społecznościowych lub gier komputerowych prowadzi u wielu użytkowników do rozwoju uzależnienia. Uzależnienie od technologii cyfrowych może objawiać się lękiem, stanami depresyjnymi i izolacją od rzeczywistego świata. Ciągła potrzeba bycia "online" i reagowania na powiadomienia wywołuje uczucie presji, które powoduje stres i dyskomfort psychiczny.

2) Lęk i stres

Media społecznościowe i nadmierne spożycie treści online prowadzą do przeładowania informacyjnego, co wywołuje uczucie stresu. Ciągłe narażenie na negatywne wiadomości lub presję w mediach społecznościowych przyczynia się do lęku. Porównywanie się z innymi użytkownikami mediów społecznościowych wspiera poczucie niższości i pogorszenie nastroju.

3) Izolacja społeczna

Mimo że media społecznościowe pozwalają nam być w kontakcie z przyjaciółmi i rodziną, ich nadużywanie często prowadzi do przeciwnych efektów, do poczucia izolacji. Wiele osób spędza wiele czasu z telefonem w ręku zamiast w osobistej interakcji z innymi ludźmi, co osłabia relacje międzyludzkie i zwiększa uczucie samotności.

Kiedy technologia pomaga?

Z drugiej strony technologia cyfrowa, jeśli jest właściwie wykorzystywana, może znacząco wspierać nasze zdrowie. Niektóre narzędzia i aplikacje są zaprojektowane bezpośrednio w celu wspierania dobrostanu fizycznego i psychicznego.

I.) Monitorowanie danych zdrowotnych

Smartwatche, opaski fitness i aplikacje mobilne pozwalają monitorować aktywność fizyczną, tętno lub jakość snu. Te informacje pomagają lepiej zrozumieć potrzeby naszego ciała i motywują do zdrowszego stylu życia. Istnieją także aplikacje monitorujące odżywianie, nawadnianie lub poziom stresu.

II.) Telemedycyna

Telemedycyna oferuje dostęp do konsultacji medycznych zdalnie, oszczędzając czas i kłopoty. Podczas pandemii ten sposób opieki medycznej zyskał na popularności i pokazał, że technologia cyfrowa może być skutecznym środkiem do udzielania opieki zdrowotnej nawet z domu. Nie należy zapominać o dziś już powszechnym wysyłaniu recept przez lekarza drogą elektroniczną. 

III.) Aplikacje dla zdrowia psychicznego

Aplikacje mobilne skupiające się na zdrowiu psychicznym, takie jak programy do medytacji i radzenia sobie ze stresem, poprawiają zdolność do relaksacji i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Istnieją również narzędzia do terapii online lub poradni, które umożliwiają szybkie i łatwe znalezienie fachowej pomocy.

IV.) Dostęp do informacji

Cyfrowe technologie to potężne narzędzie, które może być wykorzystywane dla zdrowia, jeśli podejdziemy do korzystania z nich świadomie. Oto kilka wskazówek, jak zmniejszyć ich negatywny wpływ:

• Ustaw sobie limity cyfrowe: Ogranicz czas spędzany przed ekranami i w mediach społecznościowych, zwłaszcza wieczorem. Daj sobie regularne przerwy od elektroniki.
• Zwracaj uwagę na ergonomię: Podczas pracy przy komputerze skoncentruj się na prawidłowej postawie ciała. Monitor powinien być na poziomie oczu, nie zapominaj o regularnym rozciąganiu.
• Filtry niebieskiego światła: Aktywuj tryb nocny na swoim urządzeniu lub używaj okularów z filtrem niebieskiego światła, co złagodzi jego negatywny wpływ na sen.
• Zadbaj o wystarczającą aktywność fizyczną: Regularne przerwy na ruch i rozciąganie są niezbędne, jeśli spędzasz dużo czasu przy komputerze.
• Media społecznościowe z rozwagą: Koncentruj się na pozytywnych treściach i unikaj nadmiernego śledzenia negatywnych wiadomości lub zbędnego porównywania się z innymi.

Podsumowanie

Cyfrowe technologie są częścią naszego życia i zasadniczo wpływają na nasze zdrowie. Ich negatywne skutki, takie jak siedzący tryb życia, zmęczenie oczu czy zakłócony sen, mogą być ograniczone przez świadome podejście do ich używania. Z drugiej strony, inteligentne aplikacje i urządzenia mogą przynieść wiele korzyści, takich jak monitorowanie zdrowia fizycznego i psychicznego czy lepszy dostęp do opieki zdrowotnej. Kluczem jest równowaga między czasem spędzonym przed ekranem a aktywnym stylem życia. Jeśli będziemy korzystać z cyfrowych technologii w przemyślany sposób, mogą one służyć dla naszego dobra i poprawiać jakość życia.

¹Bailey, D., Hewson, D., Champion, R. i Sayegh, S. Sitting Time and Risk of Cardiovascular Disease and Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis. American journal of preventive medicine, 2019.

Mikroplastiki są jednym z najpoważniejszych problemów ekologicznych współczesności, które stopniowo zyskują coraz większą uwagę naukowców i społeczeństwa. Te drobne cząstki plastiku, które często nie są widoczne gołym okiem, znajdujemy w oceanach, źródłach słodkowodnych, glebie, a nawet w żywności, którą codziennie spożywamy. Chociaż ich wpływ na zdrowie człowieka wciąż jest przedmiotem badań, już teraz wiemy, że mikroplastiki stanowią poważne zagrożenie dla środowiska i ekosystemów na całym świecie.

Czym są mikroplastiki?

Mikroplastiki to cząstki plastiku o wielkości od 100 nanometrów do 5 milimetrów, które dostają się do środowiska na dwa główne sposoby:

1) Mikroplastiki pierwotne to małe cząstki plastiku, które są produkowane celowo dla określonych celów, takich jak ziarnka peelingu w kosmetykach, mikrokulki w pastach do zębów lub wypełniacze w różnych produktach.

2) Mikroplastiki wtórne powstają przez degradację większych przedmiotów plastikowych, takich jak butelki plastikowe, torby czy sieci rybackie, które w wyniku procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych rozpadają się na drobne cząsteczki.

Mikroplastiki dostają się do środowiska różnymi drogami, na przykład przez ścieki, źle zarządzane odpady lub nawet pranie tekstyliów syntetycznych. Ze względu na ich małe rozmiary, często nie można ich łatwo przefiltrować z wody ani wychwycić tradycyjnymi procesami oczyszczania, co oznacza, że mają ogromny potencjał do rozprzestrzeniania się i gromadzenia w naturze.

Jak mikroplastiki wpływają na środowisko?

Jednym z najbardziej niepokojących aspektów mikroplastików jest ich wpływ na ekosystemy wodne. Oceany i morza, gdzie kumuluje się większość odpadów plastikowych, stały się głównym ogniskiem tego problemu. Mikroplastiki są spożywane przez organizmy wodne, od planktonu po ryby, ptaki morskie i ssaki. Te cząstki nieustannie przemieszczają się w łańcuchu pokarmowym i gromadzą się w organizmach, co może prowadzić do negatywnych skutków dla zdrowia zwierząt, takich jak zaburzenia systemu hormonalnego, stany zapalne i zmniejszona zdolnośćrozrodcza.

Oprócz oceanów mikroplastiki dostają się również do ekosystemów słodkowodnych, gleby i gruntów rolnych. W glebie mogą zakłócać strukturę gleby i wpływać na zdrowie mikroorganizmów, co może mieć długoterminowy wpływ na żyzność gleby i jakość produkcji rolniczej.

Mikroplastiki ponadto nie są biodegradowalne i mogą pozostawać w środowisku przez setki lat. W tym czasie uwalniają toksyczne chemikalia, takie jak bisfenol A (BPA), ftalany i inne szkodliwe substancje, które dodatkowo pogarszają zanieczyszczenie i negatywnie wpływają na zdrowie ekosystemów.

Mikroplastiki w łańcuchu pokarmowym i ludzkim ciele

Mikroplastiki niestety dostają się również do naszych źródeł żywności. Odkrycie, że mikroplastiki zostały znalezione w wodzie pitnej, soli, piwie i owocach morza, budzi obawy o ich wpływ na zdrowie człowieka. Badania wykazały, że przeciętny człowiek może spożywać rocznie do kilkudziesięciu tysięcy cząsteczek mikroplastiku, i to tylko z żywności i napojów. Analizując przybliżenie około 15% kalorii spożywanych przez Amerykanów, szacuje się, że ludzie rocznie spożywają między 39 000 a 52 000 cząsteczek mikroplastiku, w zależności od wieku i płci. Te wartości mogą wzrosnąć do 74 000 do 113 000 cząsteczek rocznie, jeśli weźmiemy pod uwagę również mikroplastiki wdychane z powietrza. Dodatkowo osoby, które przestrzegają zalecanego dziennego spożycia wody wyłącznie z plastikowych butelek, mogą spożywać aż o 90 000 mikroplastików więcej niż ci, którzy piją wodę z kranu, gdzie spożywa się około tylko 4 000 cząsteczek mikroplastiku rocznie.¹

Chociaż naukowcy wciąż dokładnie nie wiedzą, jak dalekosiężny wpływ mają mikroplastiki na zdrowie człowieka, niektóre badania sugerują, że mogą powodować stany zapalne, uszkodzenia komórek i wpływać na system odpornościowy. Na przykład badanie opublikowane w Journal of Hazardous Materials zbadało toksykologiczne skutki mikroplastików na ludzkich komórkach, w tym cytotoksyczność (śmierć komórek), reakcje immunologiczne, stres oksydacyjny i uszkodzenia błon komórkowych. Wyniki wskazują, że mikroplastiki mogą prowadzić do uszkodzeń komórek i wywoływać reakcje zapalne.² 

Inne badanie³ zbadało związek między mikro- i nanoplastikami (MNPs) a ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych oraz obejmowało pacjentów z bezobjawową chorobą tętnic szyjnych, którzy przeszli endarterektomię tętnicy szyjnej. Stwierdzono, że mikroplastiki, zwłaszcza polietylen i polichlorek winylu, były obecne w płytkach tętnic szyjnych. Pacjenci z mikroplastikami w płytkach mieli czterokrotnie wyższe ryzyko wystąpienia zawału, udaru lub śmierci w ciągu 34 miesięcy obserwacji niż pacjenci bez obecności MNPs. Badanie sugeruje zatem, że obecność mikroplastików w płytkach tętniczych może zwiększać ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Mikroplastiki mogą również służyć jako nośniki szkodliwych chemikaliów i patogenów, które mogą być uwalniane do ciała podczas ich konsumpcji.

Źródła mikroplastików: Skąd pochodzą?

Mikroplastiki mogą pochodzić z różnych źródeł. Niektórzy z największych dostawców tego globalnego problemu to:

1) Kosmetyki: Niektóre produkty, takie jak kremy peelingujące, pasty do zębów i żele pod prysznic, zawierają mikroplastiki jako małe cząstki złuszczające. Chociaż te produkty są ograniczane na całym świecie, nadal są znaczącym źródłem pierwotnych mikroplastików.

2) Odzież: Podczas prania tkanin syntetycznych, takich jak poliester, nylon i akryl, do wody uwalniane są mikrowłókna, które następnie dostają się do cieków wodnych.

3) Opakowania plastikowe: Degradacja opakowań plastikowych i innych wyrobów plastikowych przyczynia się do powstawania wtórnych mikroplastików. Jest to długotrwały proces, który trwa dziesiątki do setek lat, podczas którego przedmioty plastikowe stopniowo rozpadają się na mniejsze części.

4) Opony: Zużycie opon pojazdów podczas jazdy powoduje uwalnianie mikrocząsteczek do powietrza, które następnie osadzają się na ziemi lub dostają się do cieków wodnych.

Możliwości rozwiązania i zapobiegania

Aby rozwiązać problem mikroplastików, konieczne jest przyjęcie kompleksowego podejścia obejmującego działania legislacyjne, innowacje technologiczne i zmianę zachowań konsumentów. Oto kilka kluczowych kroków, które mogą pomóc zmniejszyć ilość mikroplastików w środowisku:

1. Ograniczenie stosowania plastiku: Zmniejszenie produkcji jednorazowych plastików jest jednym z głównych kroków w rozwiązaniu problemu. Unia Europejska i inne kraje podjęły działania na rzecz zakazu niektórych jednorazowych plastików, takich jak plastikowe słomki, naczynia czy patyczki kosmetyczne, w celu zmniejszenia ilości odpadów plastikowych, które trafiają do przyrody.

2. Rozwój materiałów biodegradowalnych: Jedną z nadziei na przyszłość jest rozwój plastików, które szybciej rozkładają się w naturze i nie mają negatywnego wpływu na ekosystemy. Badania w tej dziedzinie są nadal we wczesnych fazach, ale istnieje potencjał do opracowania materiałów, które zastąpią tradycyjne plastiki.

3. Innowacje technologiczne w usuwaniu mikroplastików: Postęp w technologiach oczyszczania wód może pomóc usunąć mikroplastiki z ścieków przed ich uwolnieniem do środowiska. Niektóre innowacje obejmują technologie filtracji i metody biologiczne, które poprawiają skuteczność wychwytywania mikroplastików.

4. Zwiększanie świadomości publicznej: Kluczowym elementem rozwiązania problemu mikroplastików jest podnoszenie świadomości wśród konsumentów o ich wpływie i możliwości zmniejszenia ich użycia. Edukacja na temat właściwego sortowania odpadów, zmniejszenia zużycia jednorazowych plastików i wyboru bardziej zrównoważonych alternatyw jest kluczowa dla zmiany zachowań.

5. Poprawa systemów recyklingu: Recykling plastiku jest nadal niewystarczający i wiele produktów plastikowych kończy na wysypiskach lub w naturze. Zwiększenie efektywności systemów recyklingu i zapewnienie wyższego poziomu recyklingu plastiku może zmniejszyć ilość odpadów plastikowych trafiających do przyrody.

Co mogę zrobić sam?

Oto kilka prostych sposobów, jak można przyczynić się do ograniczenia problemu mikroplastików:

1. Ogranicz spożycie plastiku: Wybieraj produkty wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych plastików. Na przykład używaj toreb materiałowych, stalowych słomek lub butelek wielokrotnego napełnienia.

2. Wybieraj zrównoważone materiały: Popieraj produkty wykonane z naturalnych, biodegradowalnych lub recyklowanych materiałów.

3. Sortowanie i recykling: Prawidłowo sortuj odpady, aby zapewnić, że plastiki nie będą kończyć na wysypiskach lub w oceanach.

4. Przedłuż żywotność tekstyliów: Zmniejsz liczbę prań odzieży syntetycznej, aby ograniczyć uwalnianie mikrowłókien do wody. Kup specjalne torby do prania, które chwytają uwalniane włókna.

Podsumowanie