Jeśli nigdy nie słyszałeś o homocysteinie, to zwróć uwagę! Ten niepozorny aminokwas powstaje naturalnie podczas metabolizmu niezbędnego aminokwasu – metioniny. Jednak podwyższony poziom homocysteiny jest również głównym czynnikiem ryzyka poważnych chorób naczyniowych, takich jak udar mózgu. Dlatego homocysteina jest również nazywana aminokwasem toksycznym!
Co to jest homocysteina i co powoduje wysoki poziom homocysteiny?
Homocysteina to specyficzny rodzaj aminokwasu, który powstaje podczas funkcji metabolicznych w naszym organizmie. Jest produktem ubocznym tzw. metylacji. Naturalnie powstaje w organizmie podczas metabolizmu aminokwasu metioniny w tak zwanym cyklu metioninowym, czyli po prostu podczas trawienia białek. W normalnych warunkach homocysteina nie stanowi dla nas problemu. Problem pojawia się, gdy jego poziom jest zbyt wysoki.
Jeżeli poziom homocysteiny nie jest optymalny, nie jest odpowiednio metabolizowana, gromadzi się w organizmie i działa jak toksyna. Zwiększa to ryzyko stanu zapalnego w organizmie, a następnie może powodować problemy w układzie sercowo-naczyniowym, neurologicznym i hormonalnym. Wysoki poziom homocysteiny jest częstą przyczyną stanów zapalnych tętnic1 i dlatego wiąże się z rozwojem chorób serca.
Co wpływa na poziom homocysteiny, jakie są przyczyny podwyższonego poziomu homocysteiny?
Podwyższony poziom homocysteiny może rozwinąć się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Powodem tego jest między innymi brak niektórych witamin z grupy B, zwłaszcza kwasu foliowego czy witaminy B12. W związku z wystarczającym spożyciem tych witamin udowodniono, że obniżając poziom homocysteiny można również zmniejszyć ryzyko chorób układu krążenia.2 I nie tylko! Zmniejszy się również ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja czy choroba Alzheimera. Można więc powiedzieć, że poziom homocysteiny w dużej mierze zależy od wystarczającej ilości witamin z grupy B.
Jedną z przyczyn mogą być predyspozycje genetyczne. Osoby z tą predyspozycją rodzą się już z mutacją MTHFR.Po prostu niektórym ludziom trudniej jest metabolizować witaminy, minerały i białka. Mutacja w genie MTHFR zmienia sposób w jaki składniki odżywcze z diety są przekształcane w aktywne witaminy, minerały i białka, które organizm może wykorzystać. Ta mutacja genetyczna może również wpływać na poziomy hormonów i neuroprzekaźników, funkcje mózgu, trawienie, poziom cholesterolu itp.
Szacuje się, że 30-50% ludzi może być nosicielami tej mutacji. U osób bez tej mutacji geny MTHFR wytwarzają enzymy, które przekształcają homocysteinę w metioninę. Im mniej enzymów powstaje, tym gorsze skutki zdrowotne. Mało enzymów następnie zwiększy poziom homocysteiny, a tym samym sprzyja stanom zapalnym. Osoby z mutacją MTHFR produkują aż o 70%-90% mniej enzymów potrzebnych do rozkładu homocysteiny.
Objawy i skutki wysokiej homocysteiny
Objawy podwyższonej homocysteiny mogą być łagodne lub ciężkie w zależności od tego, jakiego rodzaju enzymów i składników odżywczych nam brakuje. Zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się w wieku około 3 lat. Wśród pierwszych objawów wymienić można np. pogorszenie widzenia, nieprawidłowości szkieletowe (specyficzne u dzieci) czy stopniowy rozwój osteoporozy. Badanie z 2014 roku pokazuje, że podwyższony poziom homocysteiny jest związany ze słabą mineralizacją i zmniejszoną gęstością kości. I staje się czynnikiem ryzyka złamań u osób starszych.3
Dziś wiemy już bardzo dużo o homocysteinie. A głównym faktem jest to, że wysoki poziom homocysteiny jest często podstawą wielu innych chorób, w tym:
- Choroby układu krążenia - choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu, wysokie ciśnienie krwi i wysoki poziom cholesterolu.
- Zwiększone ryzyko choroby Alzheimera4 i demencji.
- U dzieci mogą to być nieprawidłowości rozwojowe.
- Wydłużone kończyny.
- Problemy neurorozwojowe, takie jak ADHD, autyzm lub trudności w uczeniu się.
- Migreny i bóle głowy.
- Problemy psychiczne - depresja, lęk, choroba afektywna dwubiegunowa.
- Anemia, ból i wady wrodzone.
Na koniec
Okazuje się, że poziom homocysteiny również rośnie wraz z wiekiem, ale palenie lub używanie narkotyków lub leków również może się do tego przyczynić. Dlatego styl życia jest kluczowym wskaźnikiem tego, jak nasz organizm radzi sobie z homocysteiną. Kroki, które możesz podjąć sam w sprawie środków dietetycznych, należy suplementacja witaminami z grupy B, zwłaszcza kwasem foliowym w postaci METYLOFOLIANU, witaminą B6 i B12. Przyczynia się do tego również wystarczająco dużo ruchu, odpoczynku, spożywanie głównie świeżej żywności z wystarczającą ilością błonnika oraz ograniczenie spożywania pokarmów zapalnych, takich jak gluten, cukier lub konserwanty.
Weroniki Halusková
- OUDI, Mabrouka EL, Zied AOUNI, Chakib MAZIGH, Radhia KHOCHKAR, Ezzeddine GAZOUENI, Habib HAOUELA a Salem MACHGHOUL. Homocysteine and markers of inflammation in acute coronary syndrome. 2010.
- MASON, Amy M, Paul CARTER, Stephen BURGESS a Susanna C. LARSSON. Homocysteine, B vitamins, and cardiovascular disease: a Mendelian randomization study. 2021.
- EBESUNUN, M O, K O UMAHOIN, T O ALONGE a L A ADEBUSOYE. Plasma homocysteine, B vitamins and bone mineral density in osteoporosis: a possible risk for bone fracture. 2014.
- CORRADA, Maria M, Claudia H KAWAS, Judith HALLFRISCH, Denis MULLER a Ron BROOKMEYER. Reduced risk of Alzheimer’s disease with high folate intake: The Baltimore Longitudinal Study of Aging. 2005.